Cmentarz ewangelicki w Braniewie
 Pomnik pamięci zmarłych spoczywających na cmentarzu ewangelickim | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Wspólna |
| Typ cmentarza |
parafialny |
| Data otwarcia | |
| Data ostatniego pochówku |
ok. 1945 |
| Data likwidacji | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu braniewskiego  | |
Położenie na mapie Braniewa  | |
 54°23′22,6″N 19°49′56,6″E/54,389611 19,832389
| |
Cmentarz ewangelicki w Braniewie – cmentarz gminy ewangelickiej w Braniewie, założony 1 czerwca 1782 roku, zlikwidowany w 1969 roku.
Powstanie i historia cmentarza
[edytuj | edytuj kod]Wskutek I rozbioru Polski w 1772 Braniewo znalazło się w granicach Królestwa Prus. W mieście utworzono garnizon wojskowy. Wojskowi i urzędnicy przysyłani z zewnątrz stanowili główny trzon powstającej gminy ewangelickiej w Braniewie[1]. Religijną posługę dla w większości ewangelickich oficerów i żołnierzy sprawowali przysyłani wraz z wojskiem kapelani.
Na podstawie rozporządzenia króla Fryderyka II nabożeństwa protestanckie sprawowano w miejskim ratuszu, w dużej sali posiedzeń na pierwszym piętrze. W 1784 gmina ewangelicka poprosiła o zgodę na przebudowę dawnego ratusza Nowego Miasta na kościół. 1 stycznia 1786 nastąpiło otwarcie tej nowej świątyni uroczystą mszą św. Dla wojska nabożeństwa odbywały się do południa, a dla ludności cywilnej w godzinach popołudniowych[2] (własny kościół gmina ewangelicka wybudowała dopiero w latach 1830–1838). W 1782 wybudowano również nowy budynek szkoły elementarnej do nauki dzieci rodzin ewangelickich[3].
1 czerwca 1782 roku gmina ewangelicka zyskała w mieście też własny cmentarz, gdyż do tej pory zmarłych chowano na cmentarzu w oddalonym o około 6 km Gronowie. Burmistrz porządkowy miasta Velhagen oddał gminie ewangelickiej od dawna nieużywany cmentarz przy szpitalu św. Jerzego[4][2]. W XIX wieku na cmentarzu wybudowano kaplicę pogrzebową. Cmentarz ten funkcjonował w tym miejscu do 1945 roku. Po II wojnie światowej był nieużytkowany, niszczał i znaczna jego część została zlikwidowana. Ostały się tylko nieliczne groby znajdujące się na terenie parafii prawosławnej (kaplicę na cmentarzu w 1949 zaadaptowano na cerkiew prawosławną).
Lapidarium
[edytuj | edytuj kod]Parafia prawosławna w Braniewie postanowiła uczcić miejsce po byłym cmentarzu ewangelickim zlikwidowanym w 1969 roku. W 1972 część tego cmentarza, znajdująca się przy samej cerkwi, została przekazana parafii prawosławnej. W latach 90. XX w. teren został ogrodzony, a fragmenty zniszczonych nagrobków złożono w jednym miejscu. Decyzją proboszcza wybudowana została mała kapliczka, w której centralnym miejscu umieszczono granitową tablicę informującą o pochowanych tu ewangelikach. Obok kaplicy w formie lapidarium umieszczone są nieliczne ocalałe elementy płyt nagrobnych z dawnych mogił.
26 czerwca 2015, z inicjatywy miejscowego popa ks. Witalisa Leończuka, na terenie byłego cmentarza ewangelickiego zostało otwarte lapidarium. W uroczystym odsłonięciu uczestniczyli obecni mieszkańcy i włodarze miasta, duchowieństwo oraz 25-osobowa delegacja z Niemiec składająca się z byłych mieszkańców Prus Wschodnich[5].
Galeria zdjęć
[edytuj | edytuj kod]-
Zachowane groby, w tle cerkiew -
kapliczka pamięci tu pochowanych -
Krzyż prawosławny na cmentarzu -
Ocalałe fragmenty płyt nagrobnych
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Cmentarz św. Jana w Braniewie
- Cmentarz św. Katarzyny w Braniewie
- Cmentarz zgromadzenia zakonnego sióstr św. Katarzyny w Braniewie
- Cmentarz przy ul. Olsztyńskiej w Braniewie
- Cmentarz żydowski w Braniewie
- Cmentarz przy ul. Morskiej w Braniewie
- Cmentarz Żołnierzy Armii Radzieckiej w Braniewie
- Cmentarz przy ul. Elbląskiej w Braniewie
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Stanisław Achremczyk, Alojzy Szorc, Braniewo, Olsztyn 1995, s. 195.
- ↑ a b Historia Braniewa – nieznane wydarzenia – 1772-1815. PRUSKI GARNIZON w BRANIEWIE [online], www.historiabraniewa.hekko.pl [dostęp 2021-02-14].
- ↑ Buchholz: Braunsberg im Wandel der Jahrhunderte – Kap. 9 [online], www.braunsberg-ostpreussen.de [dostęp 2021-02-13].
- ↑ Braunsberg im Wandel der Jahrhunderte [online], www.braunsberg-ostpreussen.de [dostęp 2021-02-13].
- ↑ MW, Otwarcie lapidarium ewangelickiego [online], Powiat Braniewski, 1 lipca 2015 [dostęp 2021-02-13] (pol.).